Zapalenie dziąseł wywołane przez biofilm nazębny to stan zapalny brzeżnych części tkanek miękkich, leżących ponad zebodołem. Początkowym objawem zapalenia dziąseł jest krwawienie samoistne bądź spowodowane wpływem różnego rodzaju fizjologicznych jak i patologicznych podrażnień.
Najczęściej obserwuje się zaczerwienienie, obrzęk, krwawienie po zgłębnikowaniu rowka dziąsłowego, wysięk ( zwiększona ilość płynu wydzielanego w obrębie rowka), owrzodzenie, pogłębienie kieszonki bez utraty przyczepu nabłonkowego ( kieszonki rzekome). Stan zapalny ograniczać się może do brodawki dziąsła, dziąsła brzeżnego lub może rozprzestrzenić się na dziąsło przyczepione.
Najczęściej obserwuje się zaczerwienienie, obrzęk, krwawienie po zgłębnikowaniu rowka dziąsłowego, wysięk ( zwiększona ilość płynu wydzielanego w obrębie rowka), owrzodzenie, pogłębienie kieszonki bez utraty przyczepu nabłonkowego ( kieszonki rzekome). Stan zapalny ograniczać się może do brodawki dziąsła, dziąsła brzeżnego lub może rozprzestrzenić się na dziąsło przyczepione.
Zdrowe dziąsła mają zabarwienie bladoróżowe, nigdy nie krwawią przy szczotkowaniu, nie powodują bólu, nie są napięte i szkliste.
Za pomocą badania, oglądania i palpacji stan dziąsła można opisać na podstawie następujących cech;
-
barwy
-
kształtu i przebiegu
-
powierzchni
-
konsystencji
-
szerokości
Zdrowe dziąsło chartakteryzuje się powierzchnią podobną do skórki pomarańczy, jego powierzchnia jest bardzo mało podatna na nacisk wywieranym np. sondą periodontologiczną zakończoną kuleczką.
Pacjent 40 lat skarży się na krwawienie podczas szczotkowania zębów.
Wskaźnik CPITN 2, kategoria potrzeb leczniczych : instruktaż higieny jamy ustnej, skaling nad i poddziąsłowy, usunięcie nawisów wypełnień.
Wskaźnik BOP 100%, PI 96%.1
W wyniku zapalnego zastoju w splocie żylnym pod szczeliną dziąsłową dochodzi do obrzęku, zaczerwienienia i krwawienia. W ocenie intensywności reakcji zapalnej w przyzębiu głównie wykorzystuję następujące wskaźniki:
-
wskaźnik dziąsłowy GI (Gingival Index)
-
Wskaźnik SBI ( Sulcus Bleeding Index )
-
Wskaźnik PBI ( Papilla bleeding index )2
W celu obiektywnego stwierdzenia obecności miękkich złogów nazębnych, które składają się z płytki nazębnej, białego nalotu, resztek pokarmowych i zabarwionej nabytej osłonki zębowej najczęściej wykorzystuję:
-
OHI ORAL HYGININE INDEX ,
-
PI ( Plaque Index)
-
API ( aproksymalny wskaźnik płytki)
Pacjentka 30 lat w trakcie biernego leczenia ortodontycznego.
API 70%, BOP 40%, PI 80%.1
Ta sama pacjentka strona językowa widoczne złogi nazębne, świadczące o nieumiejętnym usuwaniu płytki nazębnej przy retainerze.1
Za chorobę infekcyjną dziąseł odpowiedzialne są toksyny, które produkowane są przez bakterie tworzące się na powierzchniach zębów. Masa nagromadzonych miejscowo drobnoustrojów wytwarza szkodliwe dla przyzębia produkty i wywołuje reakcje zapalne w dziąśle. Nieusuwana płytka nazębna ulega mineralizacji i zamienia się w kamień nazębny.
Miejscami podatnymi dla tworzenia się złogów naddziąsłowych są powierzchnie zębów w okolicy ujść gruczołów ślinowych.
Akumulacja płytki występuje nie tylko na powierzchniach zębów, ale również na wypełnieniach, uzupełnieniach protetycznych, języku, wałach dziąsłowych.
Kobieta ciężarna a powikłania związane z chorobami dziąseł i przyzębia.
Co zapaleniu dziąseł u kobiet ciężarnych mówi Europejska Federacja Periodontologiczna?2
Wiadomo, że u ciężarnych zmienia się profil hormonalny, który może źle wpływać na kondycję dziąseł. Łatwiej powstają stany zapalne, dziąsła maja większą tendencję do obrzęków, przez co potem jeszcze trudniej jest je oczyszczać a wiadomo, że odpowiednia higiena w tym szczególnym okresie jest bardzo istotna.
EFP powołuje się na badania, według których istnieje ścisłe powiązanie pomiędzy zapaleniami dziąseł, przyzębia, a występowaniem powikłań w czasie ciąży.
Mogą to być:
-
niska waga urodzeniowa dziecka;
-
przedwczesny poród;
-
wystąpienie stanu przedrzucawkowego – objawiającego się nadciśnieniem tętniczym, obecnością białka
-
w moczu (inaczej białomoczem, proteinurią lub zespołem nerczycowym), jak również obrzękami kończyn i twarzy;
-
pojawienie się cukrzycy ciążowej.
Leczenie stomatologiczne oraz przeprowadzanie profesjonalnych działań profilaktycznych może być przeprowadzone w całym okresie ciąży, ale najkorzystniejszym czasem jest okres między 14 a 20 tygodniem ciąży.
Zapalenie dziąseł jest chorobą odwracalną.
Kluczowe znaczenie w leczeniu zapalenia dziąseł ma profesjonalne oczyszczenie zębów z kamienia i osadów, skorygowanie nawisających wypełnień i innych przyczyn urazowych, leczenie protetyczne, ortodontyczne. Przy zaawansowanym stanie zapalnym stomatolog może zalecić przyjmowanie antybiotyków oraz preparatów podnoszących odporność organizmu.
Przy chorobach dziąseł najlepiej sięgnąć po szczoteczkę z miękkim włosiem np. Slim Soft i wymieniać ją co 2 -3 miesiące.
Należy myć zęby techniką wymiatającą lub połączeniem techniki wymiatającej z ruchem poprzecznie wibrującym przynajmniej 2x dziennie. Szczoteczkę należy trzymać pod kątem 45 stopni, szczególnie ważne jest aby usuwać płytkę z okolic przydziąsłowych. Nie wolno zapominać też o nitkowaniu przestrzeni międzyzębowych i płukaniu i płynami do jamy ustnej – można sięgnąć po te antyseptyczne i przeciwzapalne ( np.Meridol, który zawiera aminofluorek i fluorek cynawy). Meridol polecam również kobietom w ciąży, które skarżą się na krwawienie podczas szczotkowania i charakterystyczny „metaliczny” posmak krwi. Aminofluorek wykazuje działanie antybakteryjne, jest odporny na działanie kwasów, remineralizuje szkliwo. Jony cyny natomiast spowalniają proces formowania się płytki, działają antybakteryjnie, wiążą lotne związki siarki.
Płyny te warto wykorzystać w irygatorze. Najlepiej używać pasty przeznaczonej dla pacjentów ze schorzeniami dziąseł.
W leczeniu zapalenia dziąseł wykorzystuje się również żele lecznicze, które pacjent sam sobie aplikuje na dziąsła, substancja lecznicza powinna znaleźć się w kieszonce dziąsłowej.
1 Badania i opracowanie własne.
2 Parodontologia pod red. Stanisława Potoczka, Stomatologia praktyczna 4 , wydawnictwo Urban&Partner
3 Badania własne.
4 Badania własne.
5 European Federation of Periodontology - Women’s oral health during pregnancy, Report co-authored by Dr Elena Figuero and Prof Mariano Sanz (co-ordinator) , ETEP (Aetiology and Therapy of Periodontal Diseases) Research Group, University Complutense, Madrid, Spain.) https://www.efp.org/publications/projects/oralhealthandpregnancy/reports/womens-oral-health.pdf